Zmiany w przepisach dotyczących udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy dla uchodźców z Ukrainy

/w /Autor

Ze względu na trwający za naszą wschodnią granicą konflikt na początku 2023 roku weszła w życie nowelizacja ustawy w sprawie pomocy osobom z Ukrainy. Dnia 1 kwietnia 2023 r. wprowadzona zostanie jej kolejna regulacja. Będzie ona dotyczyć uchodźców przebywających na terenie Polski legalnie i posiadających status pobytowy dokumentowany numerem PESEL (ze statusem UKR). Nowelizacja umożliwi ubieganie się o:

  • zezwolenia na pobyt czasowy i pracę,
  • zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji,
  • zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej.

Co umożliwi nowelizacja przepisów?

Nowelizacja da szansę ubiegania się o zezwolenie na otrzymanie karty tymczasowego pobytu na terytorium Polski oraz zmianę celu pobytu w Polsce na ten w ramach podjęcia pracy w zawodach o wysokich kwalifikacjach lub prowadzenia działalności gospodarczej. Zmiany te obejmują obywateli Ukrainy, którzy posiadają numer PESEL i obecnie są zatrudnieni lub prowadzą działalność. Ma to rozszerzyć zakres pomocy względem uchodźców, umożliwiając im przystosowanie się do nowych warunków życia bez konieczności rezygnacji z pracy zarobkowej. Nowelizacja znacząco skróci czas ubiegania się o kartę pobytu. Wnioski mogą składać również osoby niepracujące, jednak nie zawsze będą one pozytywnie rozpatrzone (karta pobytu może ewentualnie zostać przyznana próbnie, na 1 rok, jeśli celem pobytu będzie chęć podjęcia pracy/prowadzenie działalności). W świetle obowiązujących ustaw, po dniu 24 sierpnia 2023 r. wszystkie osoby z uzyskanym prawem do pobytu, niezależnie od kolejnych zmian w ustawie, będą mogły legalnie przebywać na terenie Polski i kontynuować pracę zarobkową (o ile nie zostaną wprowadzone nowe regulacje).

Procedura składania wniosków – najważniejsze kwestie

Wnioski o udzielenie zezwoleń na pobyt będzie można składać w urzędach wojewódzkich właściwych ze względu na miejsce pobytu obywatela Ukrainy od 1 kwietnia br.
Warto zwrócić uwagę na fakt, że w przypadku chęci złożenia wniosku nie ma potrzeby rezerwowania terminów w urzędzie wojewódzkim. Obecnie trwają prace nad stworzeniem procedury, która ma sprawić, że proces wydawania karty pobytu dla Ukraińców będzie jak najbardziej sprawny i wygodny. Procedurę składania wniosków powinien też przyspieszyć fakt, że wnioskodawca nie będzie musiał osobiście udawać się do urzędu – odciski palców zostaną bowiem pobrane z bazy PESEL UKR i automatycznie dodane do Systemu Teleinformatycznego Pobyt. W przypadku braku odcisków palców w bazie wniosek należy złożyć osobiście.

Istnieją również szanse na to, aby podpisanie wniosku o wydanie zezwolenia na pobyt było możliwe za pomocą platformy Profil Zaufany, jednak taka możliwość zostanie uruchomiona najprawdopodobniej dopiero pod koniec czerwca 2023 r.

Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego 2023

/w /Autor

W dniu 26 stycznia 2023 roku Sejm uchwalił nowelizację Kodeksu postępowania cywilnego oraz szeregu innych ustaw (Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw). Trudno byłoby jednym wpisem podsumować całą tę nowelizację, ponieważ zmienia ona, oprócz samego Kodeksu, w sumie kilkanaście różnych ustaw z kilku gałęzi prawa. W poniższym tekście skupimy się na dwóch reformach mających w zamierzeniu ustawodawcy odciążyć sądy okręgowe i wpłynąć tym samym na sprawność postępowania.

Zmiany w progu wartości przedmiotu sporu prawa majątkowego a jurysdykcje sądów

Istotną zmianą jest ta określona już w art. 1 ust. 1 noweli. Zgodnie z nią zmianie ulega art. 17 pkt 4 Kodeksu postępowania cywilnego, który reguluje właściwość sądów okręgowych na podstawie wartości praw majątkowych. Zgodnie z nowelizacją podwyższeniu ulega próg wartości przedmiotu sporu prawa majątkowego, od którego sprawa będzie należała do jurysdykcji sądów okręgowych. Dotychczas było to 75.000,00 zł, a nowelizacja podwyższa ten próg aż o 1/3, do 100.000,00 zł. Jednocześnie nowelizacja zmienia treść dalszej części przepisu art. 17 pkt 4, skreślając fragment ograniczający zasadę działania limitu o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Oznacza to, że limit obejmie też uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, a więc sceduje sprawy z tej dziedziny o wartości przedmiotu sporu niższej niż 100.000,00 zł na sądy rejonowe.

Regulacja dotycząca miejsc wnoszenia roszczeń o kredytach waloryzowanych

Jednak za szczególnie ciekawą regulację należy uznać art. 18 przedmiotowej nowelizacji. Zgodnie z tym przepisem w okresie 5 lat od dnia wejścia w życie niniejszego przepisu powództwo konsumenta o roszczenie związane z zawarciem umowy kredytu waloryzowanego, denominowanego lub indeksowanego do waluty innej niż waluta polska, w tym o ustalenie istnienia lub nieistnienia wynikającego z niej stosunku prawnego, o ustalenie bezskuteczności postanowień tej umowy lub o zwrot świadczeń związanych z jej zawarciem, wytacza się wyłącznie przed sąd, w którego okręgu zamieszkuje powód.

Przepis art. 18 dotyczy oczywiście spraw tzw. frankowych. Należy zaznaczyć, że dotychczas większość spraw frankowych, z całego kraju, kierowano do XXVIII Wydziału Cywilnego Sądu Okręgowego w Warszawie, zwanego popularnie sądem frankowym albo wydziałem frankowym. Sytuacja taka wynika z faktu, że zdecydowana większość banków ma swoją siedzibę w Warszawie, przez co podlega właściwości miejscowej właśnie tamtejszego Sądu Okręgowego. W Wydziale orzeka obecnie 22 sędziów, a na pierwszą rozprawę trzeba w tym momencie czekać minimum dwa lata. Ratio legis przepisu art. 18 jest więc jasne – odciążyć sąd frankowy. Gdyby udało się uchwalić nowelizację w zakładanym brzmieniu, przez 5 lat sprawy frankowe będą musiały być kierowane do sądów wedle miejsca zamieszkania powoda. Nowelizacja nie dotyczy spraw już zawisłych przed sądem frankowym, jednak w razie przelewu wierzytelności, a więc np. sprzedaży długu, ograniczenie będzie wiązało także nabywcę. Wszystko to wskazuje na bardzo mocną intencję ustawodawcy, by ograniczyć wpływ nowych spraw do sądu frankowego do niezbędnego minimum – czyli spraw od powodów zamieszkałych w okręgu sądu frankowego.

Względem obu nowelizacji nasuwają się pewne wątpliwości. Szczególnie pierwsza zmiana, pozornie szczęśliwie odciążająca sądy okręgowe, w istocie doprowadzi do dalszego paraliżu sądów rejonowych. O ile można jeszcze zrozumieć podwyższenie kwoty limitu wartości przedmiotu sporu, o tyle likwidacja ograniczenia o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym doprowadzi do zalania drobniejszymi sprawami sądów rejonowych. Drugą nowelizację należy ocenić o wiele bardziej pozytywnie ze względu na zaangażowanie większej liczby sędziów, choć nasuwa się wątpliwość, czy nowela ta nie ograniczy konsumentom prawa wyboru sądu.

W tym momencie projekt trafił do Senatu. Oczywiście trudno domniemywać, na jaki dokładnie ruch względem omawianej nowelizacji zdecyduje się Izba Wyższa, jednak pewne jest, że jeszcze wiele może się wydarzyć przed opublikowaniem ustawy.

Nowelizacja przepisów w zakresie rękojmi

/w /Autor

Praktyczna doniosłość przepisów dotyczących rękojmi za wady rzeczy sprzedanych nie podlega dyskusji. Warto mieć jednak świadomość wchodzących nowelizacji – sejm 4 listopada 2022 uchwalił ustawę, która z dniem 1 stycznia 2023 roku wniosła zmiany do ustawy o Prawach konsumenta, do Kodeksu cywilnego oraz do ustawy Prawa prywatnego międzynarodowego. Zmiany uchwalone przez sejm wynikały z obowiązku implementacji unijnych dyrektyw: cyfrowej, towarowej oraz dyrektywy w sprawie niektórych aspektów umów sprzedaży. Przyjrzyjmy się zatem nieco bliżej zachodzącym zmianom.

Co zakłada nowelizacja przepisów rękojmi?

Ustawa z listopada, która weszła w życie z dniem 1 stycznia, przeniosła przepisy o rękojmi konsumenckiej z Kodeksu cywilnego do ustawy o Prawach konsumenta. Od teraz rękojmia konsumencka będzie obejmowała nie tylko umowy sprzedaży, lecz także umowy o dzieło i umowy dostawy. Wprowadzono również nowe przepisy do ustawy o Prawach konsumenta (z dnia 30 maja 2014 r.), wskutek czego przepisy w Kodeksie cywilnym o rękojmi dotyczące wad nie będą stosowane do umów zawieranych z konsumentem.

Celem wspomnianych wyżej dyrektyw była maksymalna harmonizacja przepisów rynku wewnętrznego, które dotyczyły ochrony konsumentów, w szczególności przez ustanowienie przepisów o treściach lub usługach cyfrowych (definicja legalna w art. 2 pkt 5a ustawy o Prawach konsumenta). Mowa tu konkretnie o wymaganiach dotyczących:

  1. zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową,
  2. środków ochrony prawnej w przypadku braku zgodności cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową, lub ich niedostarczenia oraz sposobów korzystania z tych środków,
  3. zmiany treści cyfrowej lub usługi cyfrowej.

Uprawnienia kupujących dotyczące rękojmi

Nie można pominąć zmian związanych z uprawnieniami kupującego, którym jest konsument. Do 31 grudnia 2022 r. kupujący mógł zażądać od sprzedawcy wymiany rzeczy na wolną od wad lub zażądać usunięcia usterek. Jeśli jednak doprowadzenie rzeczy do stanu zgodnego z umową w sposób, który wybrał kupujący, było niemożliwe lub wymagało nadmiernych kosztów, należało wybrać inną metodę.

Zgodnie ze zmianami wprowadzonymi 1 stycznia 2023 r. konsument może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, gdy przedsiębiorca odmówi doprowadzenia towaru do zgodności z umową albo nie doprowadzi towaru do zgodności z umową.

Zauważyć należy także, iż na skutek nowelizacji wydłużone zostały terminy przedawnienia roszczeń związanych z niezgodnościami towarów z umową. Na uwagę zasługuje również nowa konstrukcja zajmująca miejsce terminów „wady fizyczne” oraz „wady prawne”, która została uogólniona właśnie do terminu „niezgodności towaru z umową”.

Ponowny wjazd do Polski po powrocie do Ukrainy

/w /Autor

Wielu obywateli Ukrainy, przebywających obecnie na terenie Polski, objętych ochroną na podstawie ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy, w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, zastanawia się nad konsekwencjami wyjazdu z Polski oraz powrotu, a także nad skutkami przerwania w ten sposób pobytu w Polsce.

Jednak, jak okazuje się, wyjazd z Polski na okres przekraczający jeden miesiąc nie powoduje dla obywatela Ukrainy utraty prawa do legalnego pobytu w naszym kraju i korzystania z ustawy o pomocy.

Wyjazd z Polski na Ukrainę oraz ponowny wjazd do Polski

Z oficjalnego komunikatu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji wynika, że wyjazd obywatela Ukrainy z terytorium Polski na okres powyżej 1 miesiąca pozbawia go uprawnienia do uznania jego pobytu w Polsce przez 18 miesięcy, licząc od 24 lutego 2022 r. za legalny. Jednak utrata tego uprawnienia nie powoduje braku możliwości uzyskania go w przyszłości, przy ponownym spełnieniu warunków specustawy, czyli po przekroczeniu granicy ukraińsko-polskiej ponownie.

Dokumenty pobytowe dla obywateli Ukrainy

W związku ze skalą napływu obywateli Ukrainy, zwłaszcza w pierwszych tygodniach trwania konfliktu zbrojnego, ustawodawca zdecydował się na to, aby urzędowym poświadczeniem posiadania uprawnienia do pobytu dla obywateli Ukrainy było nadanie im numerów PESEL. Dane obywateli Ukrainy, którym te numery zostały nadane, są umieszczane w rejestrze prowadzonym przez Ministra Cyfryzacji. Jednocześnie obywatelom Ukrainy nie są wydawane dokumenty potwierdzające ich legalny pobyt, które miałyby postać zbliżoną do kart pobytu lub innych dokumentów pobytowych w tradycyjnym znaczeniu.

I właśnie brak tych dokumentów, a konkretnie brak możliwości karty pobytu, powoduje znaczne komplikacje.

Osoby te nie są bowiem w stanie wykazać, że przebywają na terenie Polski legalnie, mają problemy z założeniem konta w banku czy też z uzyskaniem polskiego dokumentu prawa jazdy. Wątpliwości mogą się również pojawić podczas przekraczania granicy i pobytu w innym państwie UE. Dowodem objęcia ochroną czasową nie można przecież uznać nadania cudzoziemcowi numeru PESEL, gdyż nie potwierdza on statusu prawnego jednostki ze skutkiem wobec organów innych państw, a jest jedynie dokumentem wewnętrznym.

Złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy

Wprawdzie ze specustawy wynika, że obywatel Ukrainy może złożyć wniosek o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy nie wcześniej niż po upływie 9 miesięcy od dnia wjazdu, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy, czyli od dnia 24 lutego 2022 r., a nie później niż w okresie 18 miesięcy od dnia 24 lutego 2022 r. Jednak z praktyki wynika, że wnioski, chociaż są przyjmowane, nie są na razie rozpoznawane przez wojewodów. Wynika to z faktu, że planowana nowelizacja ustawy ma przedłużyć okres, przez który wnioski o zezwolenie na pobyt czasowy nie będą mogły być składane (wniosek złożony przed upływem 9 miesięcy od dnia wjazdu wojewoda pozostawi bez rozpoznania) do 18 miesięcy, licząc od dnia 24 lutego 2022 r., a zatem do dnia 24 sierpnia 2022 r. Takie działanie wojewodów należy uznać za sprzeczne z aktualnym stanem prawnym oraz niesłusznie pozbawiające obywateli Ukrainy otrzymania dokumentu pobytowego w postaci decyzji o zezwoleniu na pobyt czasowy i wydawanej w związku z nią karty pobytu.

Sytuacja pracowników sezonowych z Ukrainy, przybyłych na terytorium Polski przed dniem 24 lutego 2022 roku

/w /Autor

Przed pełnoskalową inwazją Rosji na Ukrainę zezwolenie na pracę sezonową stanowiło bardzo atrakcyjną perspektywę pracy w Polsce dla wielu obywateli Ukrainy. Zezwolenie to, wydawane na okres maksymalnie 9 miesięcy w jednym roku kalendarzowym, obejmuje w sumie 25 działalności z dziedziny upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, a także 4 z dziedziny zakwaterowania, a także usług gastronomicznych.

Nasuwa się pytanie, co w sytuacji, gdy obywatel Ukrainy przybył na terytorium Polski przed 24 lutego 2022 roku, na podstawie wizy wystawionej w celu wykonywania pracy sezonowej, a koniec pracy zastał go już po wspomnianej dacie?

Posłużmy się przykładem. Pan Vitalii przybył na terytorium RP 10 stycznia 2022 roku. Podstawą jego pobytu była wiza krajowa wystawiona przez Konsula RP w Łucku w celu 05B – a więc wykonywania pracy sezonowej. Wiza została wystawiona na okres 270 dni, czyli 9 miesięcy, co oznacza, że pan Vitalii wykorzystuje tym samym cały dostępny czas pracy sezonowej w jednym roku kalendarzowym. W momencie rosyjskiej inwazji pan Vitalii nie przerywa pracy, mijają więc miesiące, a początkowa liczba 270 dni coraz szybciej i szybciej topnieje. Wiza jest ważna tylko do 3 października 2022 roku, zatem pojawia się pytanie: co dalej? Normalnie po tej dacie należałoby opuścić terytorium Polski i wrócić do kraju pochodzenia. Limit został osiągnięty, a następna okazja do legalnej pracy sezonowej w Polsce będzie dostępna dopiero za rok. Tylko że teraz nie jest normalnie. Pan Vitalii nie chce wracać do kraju ogarniętego wojną.

Rozwiązanie, ale czy na pewno?

Na pierwszy rzut oka chciałoby się zastosować przepis art. 42 ust. 1 tzw. ustawy pomocowej. Zgodnie z tym przepisem: „Jeżeli ostatni dzień okresu pobytu obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy krajowej przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 r., okres pobytu na podstawie tej wizy oraz okres ważności tej wizy ulegają przedłużeniu z mocy prawa do dnia 31 grudnia 2022 r.” Pan Vitalii otrzymuje więc dodatkowe niecałe trzy miesiące legalnego pobytu i to właściwie bez podjęcia żadnych działań. Należy w tym miejscu zastanowić się jednak nad dwiema rzeczami – po pierwsze czy pan Vitalii ma prawo do dalszego wykonywania pracy, a po drugie co może więcej zrobić, by przedłużyć swój pobyt.

Skontaktowaliśmy się z infolinią Wydziału Spraw Cudzoziemców Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie. Mimo specyficznej sytuacji naszego Klienta niestety utwierdziliśmy się w przekonaniu, że nie może on dalej wykonywać pracy. Konsultantka potwierdziła, że obowiązuje limit 9 miesięcy w roku kalendarzowym i na podstawie przedłużonej wizy pan Vitalii nie ma możliwości wykonywania pracy.

Co ciekawe, zostało nam doradzone, by w tej sytuacji złożyć wniosek o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę. Jest to o tyle niespodziewane rozwiązanie, że wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy oraz pracę nie mogą składać… pracownicy sezonowi.

Czy Ustawodawca zapomniał?

Trudno powiedzieć, czy jest to skuteczne rozwiązanie, czy tylko niesprawdzone domysły wymyślone ad hoc w trakcie rozmowy. Być może ze względu na szczególne okoliczności wywołane wojną nasz wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie. Niestety, wygląda na to, że nie ma konkretnej regulacji sytuacji pracowników sezonowych. W ferworze ogromnego wysiłku państwa i społeczeństwa w walce z największym od czasu II Wojny Światowej kryzysem humanitarnym w Europie ustawodawcy chyba umknęła specyficzna sytuacja pracowników sezonowych z Ukrainy. Niestety, ale konsekwencje tego zaniedbania będą zapewne musieli ponieść, jak zwykle, najsłabsi.

Zatrudnienie cudzoziemca w Polsce – jak legalnie podjąć pracę?

/w /Autor

W przypadku cudzoziemców spoza Unii Europejskiej, którzy chcieliby legalnie pracować w Polsce, konieczne jest posiadanie zezwolenia potwierdzającego dopuszczenie do polskiego rynku pracy. Oprócz nielicznych wyjątków, wymogiem jest zatem uzyskanie zezwolenia na pracę (o jego wydanie występuje pracodawca), zezwolenia na pracę sezonową, oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi lub zezwolenia na pobyt czasowy i pracę.

Samo zezwolenie na pracę nie wystarczy…

Warto pamiętać, że cudzoziemiec musi posiadać również tytuł pobytowy, który będzie go uprawniał go legalnego pobytu na terenie Polski. Takim tytułem może być:

  • wiza (jednak nie dotyczy to wiz wydanych w celu turystycznym, korzystania z ochrony czasowej czy przyjazdu ze względów humanitarnych, z uwagi na interes państwa lub zobowiązania międzynarodowe);
  • stempel wbity do dokumentu podróży (paszportu), który potwierdza złożenie wniosku o: zezwolenie na pobyt czasowy (wówczas pobyt jest legalny aż do czasu wydania ostatecznej decyzji), pobyt stały, udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, o ile bezpośrednio przed złożeniem wniosku cudzoziemiec był uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
  • zezwolenie na pobyt czasowy (z wyjątkiem zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego ze względu na konieczność krótkotrwałego pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wynikającej z obowiązku stawienia się przed polskim organem władzy publicznej, ważnego interesu cudzoziemca lub interesu Rzeczypospolitej Polskiej);
  • wiza wydana przez inne państwo obszaru Schengen;
  • dokument pobytowy wydany przez inne państwo obszaru Schengen;
  • pobyt w ramach ruchu bezwizowego – w ramach dozwolonego czasu pobytu.

Warunki zatrudnienia cudzoziemca

Zasady zatrudnienia cudzoziemców – oprócz konieczności uzyskania zezwolenia na pracę – niczym nie różnią się od zasad zatrudniania Polaków. Wynika z tego, że cudzoziemiec może być zatrudniony zarówno na podstawie umowy o pracę, jak również na podstawie umowy cywilnoprawnej, czyli np. na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło. Warto również pamiętać, że każda taka umowa powinna być sporządzona w języku zrozumiałym dla cudzoziemca. Przepisy prawa regulują kwestię minimalnej wysokości wynagrodzenia. W roku 2020 r. minimalne wynagrodzenie w Polsce wynosi 2.600,00 zł brutto, co po odliczeniu składek obowiązkowych daję kwotę 1.878,00 zł netto („na rękę”). W przypadku stawki godzinowej, obecnie kwota wynagrodzenia nie może być niższa niż 17,00 zł brutto czyli 11,00 zł netto.

Rozpoczęcie pracy

Wielu cudzoziemców zapomina, że samo złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę nie uprawnia ich do jej legalnego podjęcia. Konieczne jest w pierwszej kolejności uzyskanie odpowiedniego zezwolenia. Warto również zwrócić uwagę na datę rozpoczęcia i zakończenia trwania zezwolenia – znajdują się one w treści decyzji.

Kontynuowanie pracy u tego samego pracodawcy

Gdy cudzoziemiec złożył wniosek o wydanie zezwolenia na pobyt, o którym mowa w art. 114 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach (tj. zezwolenia na pobyt czasowy i pracę) w celu kontynuowania pracy u tego samego pracodawcy i na tym samym stanowisku (i jednocześnie ta okoliczność została potwierdzona umieszczoną w paszporcie stampilą wojewody), to zgodnie z art. 88g ust. 1b w zw. z art. 88g ust. 1a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jego pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się za legalną od dnia złożenia wniosku do dnia, w którym decyzja w tej sprawie stanie się ostateczna. Oznacza to, że w takim przypadku można kontynuować pracę aż do czasu wydania ostatecznej decyzji przez właściwego Wojewodę.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. 2013 poz. 1650)

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. 2004 poz. 1001)

Zarząd sukcesyjny – nowa instytucja służąca przedsiębiorcom

/w /Autor

25 lipca 2018 roku Prezydent podpisał ustawę o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Ustawa ta wprowadza możliwość ustanowienia zarządcy sukcesyjnego przez przedsiębiorcę, który we własnym imieniu wykonuje działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG. Obecnie śmierć przedsiębiorcy stanowi wyzwanie, z którym musi się zmierzyć firma zmarłego. Mimo iż istnieje możliwość przejęcia jego majątku, to wciąż nie ma narzędzi prawnych pozwalających np. spadkobiercom na dalsze prowadzenie działalności gospodarczej. Głównym problem to zawarte umowy o pracę, NIP czy wydane decyzje administracyjne (szczególnie znaczenie mają uzyskane przez przedsiębiorcę zezwolenia oraz koncesje).

Zarządca sukcesyjny, czyli kontynuator po śmierci przedsiębiorcy

Z dniem 25 listopada 2018 roku wchodzi w życie ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, która pozwoli na zachowanie operacyjnej ciągłości działania po śmierci jednoosobowego przedsiębiorcy. Śmierć przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG nie będzie już skutkować wygaśnięciem zawartych kontraktów handlowych, a w konsekwencji prowadzić do utraty pracy przez osoby zatrudnione w danym przedsiębiorstwie. Nowe przepisy umożliwiają przedsiębiorcy wpisanemu do CEIDG powołać zarządcę sukcesyjnego przez wskazanie określonej osoby do pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego. Ustawa dopuszcza także, aby powołanie zarządcy sukcesyjnego dokonane zostało przez wskazanie prokurenta, który z chwilą śmierci przedsiębiorcy „stanie się zarządcą sukcesyjnym” (art. 9 ust. 1 pkt 2). Przy czym ustawodawca zastrzega, iż dla ważności powołania zarządcy sukcesyjnego konieczne jest wyrażenie zgody przez osobę wyznaczoną do pełnienia powyższej funkcji przy jednoczesnym zachowaniu formy pisemnej.

Kto może prowadzić działalność gospodarczą po śmierci przedsiębiorcy?

Zarządcą sukcesyjnym może zostać tylko osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych. Może ona ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności. Nie może ona jednak przenieść swoich kompetencji na inną osobę fizyczną. Zarządca będzie mógł prowadzić bieżące sprawy firmy po śmierci przedsiębiorcy, co do zasady, przez okres dwóch lata, licząc do dnia śmierci przedsiębiorcy. Jednakże w wyjątkowych przypadkach sąd może przedłużyć ten czas na okres nieprzekraczający pięciu lat (art. 60 ust. 1).

Funkcjonowanie firmy po śmierci przedsiębiorcy

Omawiana ustawa pozwala na zachowanie ciągłości rozliczeń podatkowych przedsiębiorcy przez wykorzystanie numeru NIP zmarłego w trakcie sprawowania zarządu sukcesyjnego. Ponadto możliwe będzie odliczenie straty poniesionej przez przedsiębiorcę, jak również kontynuacja rozpoczętej amortyzacji oraz korzystanie przez zarządcę sukcesyjnego z interpretacji podatkowych uzyskanych przez przedsiębiorcę. Ustawa wprowadza też zwolnienie z podatku od spadków z tytułu nabycia przedsiębiorstwa dla osób, które będą prowadziły firmę przez okres co najmniej dwóch lat, niezależnie od pokrewieństwa ze zmarłym przedsiębiorcą.

MPiT stawia na rodzinne firmy

Jak wskazuje Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii, ustawa ta stanowi odpowiedź na problem złożoności sukcesji po zmarłym przedsiębiorcy. Bowiem, jak wskazują statystyki, zagadnienie transferu pokoleniowego w polskim biznesie będzie dotyczyło coraz liczniejszej grupy przedsiębiorców. Osoby, które zakładały swoje firmy w pierwszych latach po transformacji ustrojowej, dziś osiągają wiek emerytalny. Zgodnie z danymi CEIDG obecnie przedsiębiorców, którzy ukończyli 65 rok życia jest ok. 212 tysięcy.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej – podpisana 25 lipca 2018 roku (Dz. U. 2018 poz. 1629).

Od 9 lipca 2018 r. nowe terminy przedawnienia w prawie cywilnym

/w /Autor

Już 9 lipca 2018 r. wejdą w życie zmiany w zakresie dochodzenia roszczeń. Na szczególną uwagę zasługuje zmiana dotychczasowych terminów przedawnienia.

Zmianie ulega art. 118 Kodeksu cywilnego, który będzie miał następujące brzmienie: „Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata”. Zasadniczy termin przedawnienia ulega więc skróceniu z 10 do 6 lat.

Nowe zasady obliczania terminu przedawnienia

Ustawa wprowadza regułę, iż koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Konsekwencją powyższej zmiany będzie modyfikacja art. 125 § 1 k.c., który otrzyma następującą treść: „Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem sześciu lat. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się z upływem trzech lat”.

Uwzględnianie przedawnienia z urzędu

Nowością będzie zasada uwzględniania przedawnienia z urzędu. Sądy rozpoznające sprawy dotyczące roszczeń przeciwko konsumentom co do zasady będą uwzględniać przedawnienie z urzędu. Zasada ta nie będzie obowiązywać w obrocie profesjonalnym.

Jedynie w wyjątkowych przypadkach sąd po rozważeniu interesów stron postępowania z udziałem konsumenta będzie mógł nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia, jeżeli będą tego wymagać względy słuszności. Korzystając z tego uprawnienia, będzie jednak musiał rozważyć m.in. takie okoliczności jak długość terminu przedawnienia, długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia czy charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania dłużnika na opóźnienie wierzyciela w dochodzeniu roszczenia.

Przedawnienie a egzekucja

Zmianie ulega też inny istotny termin. Gdy sąd stwierdzi istnienie roszczenia w wyroku lub ugodzie, z chwilą uprawomocnienia się tej decyzji zaczyna biec ponownie termin przedawnienia. Dziś wynosi on aż 10 lat. To czas, w którym wierzyciel może egzekwować roszczenie. W ustawie przewidziano skrócenie tego terminu do 6 lat (lub 3 lat w przypadku roszczeń dotyczących świadczeń okresowych).

Ważna gwarancja

Omawiana nowelizacja wprowadza też zmiany, które dotyczą egzekucji sądowej i administracyjnej z rachunku bankowego. Od 8 września 2016 r. obowiązuje bowiem przepis, na mocy którego organ egzekucyjny może zająć rachunek bankowy dłużnika drogą elektroniczną. Obecnie banki są zobowiązane do bezzwłocznego przekazania zajętej kwoty, co uniemożliwia podjęcie przez dłużnika obrony, nawet jeśli zajęcie jest bezzasadne, ponieważ np. dług został uregulowany lub roszczenie jest przedawnione. Zgodnie z ustawą, zajęta kwota nie trafi na konto komornika lub np. urzędu skarbowego wcześniej niż po upływie 7 dni. To okres, w którym dłużnik będzie mógł wnieść powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, co umożliwi mu wyjaśnienie sprawy. Taki tryb nie będzie jednak możliwy w przypadku egzekucji alimentów lub zasądzonej od dłużnika renty, np. na rzecz osoby przez niego poszkodowanej. Wtedy bank bezzwłocznie przekaże zajętą kwotę komornikowi.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw – podpisana 28 maja 2018 r. (Dz. U. 2018, poz. 1104).

Zmiany w projektowaniu budynków od dnia 1 stycznia 2018 roku

/w /Autor

1 stycznia 2018 r. weszła w życie podpisana 14 listopada 2017 r. przez Ministra Infrastruktury i Budownictwa nowelizacja rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Budowa na granicy działki

Wskutek nowelizacji przepisów budynek zlokalizowany na granicy działki będzie mógł przylegać do ściany budynku istniejącego na sąsiedniej działce, jeżeli jego wysokość będzie zgodna z obowiązującym na danym terenie planem miejscowym lub decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (§ 12 ust. 3). Wznoszenie nowych budynków bezpośrednio przylegających do ślepej ściany stojącej na granicy działki jest najczęściej spotykaną metodą na osiągnięcie jak największej gęstości zabudowy działki. Dzięki wprowadzonym zmianom, taki sposób zabudowy będzie dopuszczalny przez przepisy prawa i będzie miał zastosowanie nie jak dotychczas – jedynie do zabudowy jednorodzinnej, ale do każdego rodzaju zabudowy.

Dla ułatwienia przeprowadzania inwestycji polegającej na realizacji m.in. budynków mieszkalnych jednorodzinnych wprowadzono zmiany w przepisie § 271 rozporządzenia, umożliwiające – przy spełnieniu określonych warunków – sytuowanie budynków w odległości:

  1. 4 m od granicy lasu w przypadku, gdy granica lasu będzie usytuowana na sąsiedniej działce,
  2. bezpośrednio przy granicy lasu, gdy granica lasu znajduje się na działce, na której będzie realizowana inwestycja.

Dotychczasowe przepisy dotyczące sytuowania takich budynków obligowały do zachowania odległości co najmniej 12 m od granicy z lasem. Dzięki nowym regulacjom będzie istniała możliwość uzyskania pozwolenia na budowę np. budynku sytuowanego w granicy lasu bez konieczności uzyskiwania odstępstwa od warunków technicznych.

Stanowiska postojowe dla samochodów

W nowelizacji wprowadzono również zapis jednoznacznie regulujący minimalne odległości stanowisk postojowych dla samochodów innych niż osobowe od granicy działki oraz okien budynków przeznaczonych na pobyt ludzi, jak również minimalne wymiary tych stanowisk

W rozporządzaniu zwiększono szerokość stanowiska postojowego dla samochodu osobowego z 2,3 m do 2,5 m. Ponadto ze względu na pojawiające się problemy interpretacyjne, określono wymaganą odległość krawędzi stanowiska od słupa i ściany w garażu. Dotychczas odległość ta była mierzona od boku samochodu. Zmiany przepisów dotyczące stanowisk postojowych w garażu wchodzą w życie po 12 miesiącach od ogłoszenia (9 grudnia 2018 r.).

Dodatkowo, mając na względzie charakter zabudowy jednorodzinnej, dopuszczono w określonych przypadkach sytuowanie niezadaszonych parkingów składających się z jednego albo dwóch stanowisk postojowych dla samochodów osobowych, bez zachowania minimalnych odległości od okien budynku czy granicy działki. Z obowiązku zachowania odpowiedniej odległości od budynków mieszkalnych wielorodzinnych i zamieszkania zbiorowego zwolniono również stanowiska postojowe, z których korzystają wyłącznie osoby z niepełnosprawnościami.

Ułatwienia dla rodziców – przewijaki i miejsca do karmienia dzieci

Wprowadzono obowiązek zapewnienia w nowych, spełniających odpowiednie kryteria, budynkach gastronomii, handlu lub usług, a także stacji paliw pomieszczenia do karmienia i przewijania dzieci.

Większa powierzchnia minimalna mieszkania

Nowelizacja rozporządzenia ustala minimalną powierzchnię użytkową, jaką musi mieć mieszkanie, na poziomie 25 m2. Jednocześnie zrezygnowano ze sztywnych przepisów określających minimalne wymiary lub powierzchnie poszczególnych pomieszczeń wchodzących w skład lokalu mieszkalnego. Celem tych zmian jest wprowadzenie większej swobody projektowania i aranżacji mieszkań, przy jednoczesnym zachowaniu właściwego standardu ich użytkowania.

Zmieniono również anachroniczne przepisy determinujące wyposażenie kuchni, konieczność zapewnienia miejsca na pralkę automatyczną w łazience oraz brak możliwości zaprojektowania aneksu kuchennego połączonego z pokojem w mieszkaniu jednopokojowym.

Podstawa prawna:

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 14 listopada 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2017 r., poz. 2285).

Udzielanie prokury przez spółkę prawa handlowego

/w /Autor

Przypominamy, że już od ponad roku, tj. od 1 stycznia 2017 r., obowiązują nowe zasady udzielania prokury przez przedsiębiorców podlegających wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS. Wprowadzona została możliwość ustanowienia prokury łącznej z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej.

Z dniem 1 stycznia 2017 r. weszła w życie ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców, wprowadzająca m.in. istotną zmianę do przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących instytucji prokury.

Jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy, wprowadzane zmiany dotyczące prokury miały przede wszystkim służyć rozstrzygnięciu problemu tzw. prokury łącznej niewłaściwej, polegającej na udzieleniu prokury jednej osobie ze wskazaniem, że może ona działać wyłącznie wraz z członkiem zarządu. W podjętej 30 stycznia 2015 r. uchwale siedmiu sędziów (III CZP 34/14) Sąd Najwyższy uznał wpis do rejestru przedsiębiorców KRS tego rodzaju prokury za niedopuszczalny – jako nieznany ustawie.

Od momentu wejścia w życie omawianej nowelizacji, dopuszczalny jest jeszcze jeden rodzaj prokury – prokura łączna niewłaściwa. Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 109(4) § 1 k.c., prokura łączna niewłaściwa polega na umocowaniu prokurenta do dokonywania czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej.

Skuteczność oświadczeń woli dokonanych przez prokurenta zależy zatem od potwierdzenia przez wspomnianego członka zarządu lub wspólnika. Nowe przepisy wskazują wymóg precyzyjnego określenia w dokumencie prokury, komu została ona udzielona i w jaki sposób prokurent może reprezentować spółkę – art. 109(8) § 2 k.c.

Wprowadzone zmiany w efekcie zapewnią przedsiębiorcy swobodę co do wyboru rodzaju prokury, która w aktualnym stanie prawnym pozwala na ustanowienie:

  • prokury samodzielnej (uprawniającej prokurenta do samodzielnej reprezentacji także wówczas, gdy przedsiębiorca ustanowił więcej niż jednego prokurenta);
  • prokury łącznej upoważniającej do działania tylko wraz z innym prokurentem;
  • prokury łącznej upoważniającej do działania z innym prokurentem oraz z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania osobowej spółki handlowej;
  • prokury łącznej upoważniającej do działania jedynie wraz z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania osobowej spółki handlowej (w uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej określono ją mianem prokury „swoiście łącznej”).

Zmiany zaszły również w zakresie reprezentacji biernej przedsiębiorcy przez prokurentów. Zgodnie z art. 1094 § 2 Kodeksu cywilnego kierowane do przedsiębiorcy oświadczenia lub doręczenia pism mogą być dokonywane wobec jednej z osób, którym udzielono prokury, niezależnie od jej rodzaju.

Udzielenie prokury wiąże się z obowiązkiem dokonania odpowiedniego zgłoszenia do rejestru przedsiębiorców KRS. Zgłoszenie powinno określać rodzaj prokury, a w przypadku prokury łącznej oraz prokury, o której mowa w art. 109(4) § 11 Kodeksu cywilnego, także sposób jej wykonywania.

Przed uchwaleniem omawianej regulacji prokura łączna niewłaściwa nie była wyraźnie stwierdzona w Kodeksie cywilnym. Z tego względu na przestrzeni ostatnich lat kwestia ta była niejednokrotnie przedmiotem orzeczeń sądowych.

Przypomnieć należy, że przed omawianą zmianą przepisów, w uchwale 7 sędziów z dnia 30 stycznia 2015 r., III CZP 34/14, OSNC 2015/7-8/80, Sąd Najwyższy stwierdził, iż niedopuszczalny jest wpis do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym jednego prokurenta z zastrzeżeniem, że może on działać tylko łącznie z członkiem zarządu.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.)

Zapraszamy na naszą stronę www

/w /Autor

Zapraszamy do zapoznania się z naszą stroną internetową, na której prezentujemy nie tylko ofertę skierowaną do osób fizycznych i przedsiębiorców, ale również dzielimy się naszą ekspercką wiedzą.

W sekcji Aktualności publikujemy artykuły i opracowania przybliżające tematykę regulacji prawnych z obszaru prawa cywilnego, gospodarczego oraz administracyjnego. Korzystając z naszego wieloletniego doświadczenia, opisujemy i wyjaśniamy nawet skomplikowane zagadnienia prawne.

Zachęcamy do dzielenia się z nami opiniami na temat zarówno naszej oferty, jak również strony internetowej. Wszystkie uwagi i pomysły są dla nas bardzo ważne. Umożliwiają nam ciągły rozwój i lepsze dostosowanie naszych działań do potrzeb klientów oraz czytelników.