Wielu obywateli Ukrainy, przebywających obecnie na terenie Polski, objętych ochroną na podstawie ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy, w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, zastanawia się nad konsekwencjami wyjazdu z Polski oraz powrotu, a także nad skutkami przerwania w ten sposób pobytu w Polsce.

Jednak, jak okazuje się, wyjazd z Polski na okres przekraczający jeden miesiąc nie powoduje dla obywatela Ukrainy utraty prawa do legalnego pobytu w naszym kraju i korzystania z ustawy o pomocy.

Wyjazd z Polski na Ukrainę oraz ponowny wjazd do Polski

Z oficjalnego komunikatu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji wynika, że wyjazd obywatela Ukrainy z terytorium Polski na okres powyżej 1 miesiąca pozbawia go uprawnienia do uznania jego pobytu w Polsce przez 18 miesięcy, licząc od 24 lutego 2022 r. za legalny. Jednak utrata tego uprawnienia nie powoduje braku możliwości uzyskania go w przyszłości, przy ponownym spełnieniu warunków specustawy, czyli po przekroczeniu granicy ukraińsko-polskiej ponownie.

Dokumenty pobytowe dla obywateli Ukrainy

W związku ze skalą napływu obywateli Ukrainy, zwłaszcza w pierwszych tygodniach trwania konfliktu zbrojnego, ustawodawca zdecydował się na to, aby urzędowym poświadczeniem posiadania uprawnienia do pobytu dla obywateli Ukrainy było nadanie im numerów PESEL. Dane obywateli Ukrainy, którym te numery zostały nadane, są umieszczane w rejestrze prowadzonym przez Ministra Cyfryzacji. Jednocześnie obywatelom Ukrainy nie są wydawane dokumenty potwierdzające ich legalny pobyt, które miałyby postać zbliżoną do kart pobytu lub innych dokumentów pobytowych w tradycyjnym znaczeniu.

I właśnie brak tych dokumentów, a konkretnie brak możliwości karty pobytu, powoduje znaczne komplikacje.

Osoby te nie są bowiem w stanie wykazać, że przebywają na terenie Polski legalnie, mają problemy z założeniem konta w banku czy też z uzyskaniem polskiego dokumentu prawa jazdy. Wątpliwości mogą się również pojawić podczas przekraczania granicy i pobytu w innym państwie UE. Dowodem objęcia ochroną czasową nie można przecież uznać nadania cudzoziemcowi numeru PESEL, gdyż nie potwierdza on statusu prawnego jednostki ze skutkiem wobec organów innych państw, a jest jedynie dokumentem wewnętrznym.

Złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy

Wprawdzie ze specustawy wynika, że obywatel Ukrainy może złożyć wniosek o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy nie wcześniej niż po upływie 9 miesięcy od dnia wjazdu, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy, czyli od dnia 24 lutego 2022 r., a nie później niż w okresie 18 miesięcy od dnia 24 lutego 2022 r. Jednak z praktyki wynika, że wnioski, chociaż są przyjmowane, nie są na razie rozpoznawane przez wojewodów. Wynika to z faktu, że planowana nowelizacja ustawy ma przedłużyć okres, przez który wnioski o zezwolenie na pobyt czasowy nie będą mogły być składane (wniosek złożony przed upływem 9 miesięcy od dnia wjazdu wojewoda pozostawi bez rozpoznania) do 18 miesięcy, licząc od dnia 24 lutego 2022 r., a zatem do dnia 24 sierpnia 2022 r. Takie działanie wojewodów należy uznać za sprzeczne z aktualnym stanem prawnym oraz niesłusznie pozbawiające obywateli Ukrainy otrzymania dokumentu pobytowego w postaci decyzji o zezwoleniu na pobyt czasowy i wydawanej w związku z nią karty pobytu.