Przypominamy, że już od ponad roku, tj. od 1 stycznia 2017 r., obowiązują nowe zasady udzielania prokury przez przedsiębiorców podlegających wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS. Wprowadzona została możliwość ustanowienia prokury łącznej z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej.

Z dniem 1 stycznia 2017 r. weszła w życie ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców, wprowadzająca m.in. istotną zmianę do przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących instytucji prokury.

Jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy, wprowadzane zmiany dotyczące prokury miały przede wszystkim służyć rozstrzygnięciu problemu tzw. prokury łącznej niewłaściwej, polegającej na udzieleniu prokury jednej osobie ze wskazaniem, że może ona działać wyłącznie wraz z członkiem zarządu. W podjętej 30 stycznia 2015 r. uchwale siedmiu sędziów (III CZP 34/14) Sąd Najwyższy uznał wpis do rejestru przedsiębiorców KRS tego rodzaju prokury za niedopuszczalny – jako nieznany ustawie.

Od momentu wejścia w życie omawianej nowelizacji, dopuszczalny jest jeszcze jeden rodzaj prokury – prokura łączna niewłaściwa. Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 109(4) § 1 k.c., prokura łączna niewłaściwa polega na umocowaniu prokurenta do dokonywania czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej.

Skuteczność oświadczeń woli dokonanych przez prokurenta zależy zatem od potwierdzenia przez wspomnianego członka zarządu lub wspólnika. Nowe przepisy wskazują wymóg precyzyjnego określenia w dokumencie prokury, komu została ona udzielona i w jaki sposób prokurent może reprezentować spółkę – art. 109(8) § 2 k.c.

Wprowadzone zmiany w efekcie zapewnią przedsiębiorcy swobodę co do wyboru rodzaju prokury, która w aktualnym stanie prawnym pozwala na ustanowienie:

prokury samodzielnej (uprawniającej prokurenta do samodzielnej reprezentacji także wówczas, gdy przedsiębiorca ustanowił więcej niż jednego prokurenta);
prokury łącznej upoważniającej do działania tylko wraz z innym prokurentem;
prokury łącznej upoważniającej do działania z innym prokurentem oraz z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania osobowej spółki handlowej;
prokury łącznej upoważniającej do działania jedynie wraz z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania osobowej spółki handlowej (w uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej określono ją mianem prokury „swoiście łącznej”).

Zmiany zaszły również w zakresie reprezentacji biernej przedsiębiorcy przez prokurentów. Zgodnie z art. 1094 § 2 Kodeksu cywilnego kierowane do przedsiębiorcy oświadczenia lub doręczenia pism mogą być dokonywane wobec jednej z osób, którym udzielono prokury, niezależnie od jej rodzaju.

Udzielenie prokury wiąże się z obowiązkiem dokonania odpowiedniego zgłoszenia do rejestru przedsiębiorców KRS. Zgłoszenie powinno określać rodzaj prokury, a w przypadku prokury łącznej oraz prokury, o której mowa w art. 109(4) § 11 Kodeksu cywilnego, także sposób jej wykonywania.

Przed uchwaleniem omawianej regulacji prokura łączna niewłaściwa nie była wyraźnie stwierdzona w Kodeksie cywilnym. Z tego względu na przestrzeni ostatnich lat kwestia ta była niejednokrotnie przedmiotem orzeczeń sądowych.

Przypomnieć należy, że przed omawianą zmianą przepisów, w uchwale 7 sędziów z dnia 30 stycznia 2015 r., III CZP 34/14, OSNC 2015/7-8/80, Sąd Najwyższy stwierdził, iż niedopuszczalny jest wpis do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym jednego prokurenta z zastrzeżeniem, że może on działać tylko łącznie z członkiem zarządu.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.)