25 lipca 2018 roku Prezydent podpisał ustawę o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Ustawa ta wprowadza możliwość ustanowienia zarządcy sukcesyjnego przez przedsiębiorcę, który we własnym imieniu wykonuje działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG. Obecnie śmierć przedsiębiorcy stanowi wyzwanie, z którym musi się zmierzyć firma zmarłego. Mimo iż istnieje możliwość przejęcia jego majątku, to wciąż nie ma narzędzi prawnych pozwalających np. spadkobiercom na dalsze prowadzenie działalności gospodarczej. Głównym problem to zawarte umowy o pracę, NIP czy wydane decyzje administracyjne (szczególnie znaczenie mają uzyskane przez przedsiębiorcę zezwolenia oraz koncesje).

Zarządca sukcesyjny, czyli kontynuator po śmierci przedsiębiorcy

Z dniem 25 listopada 2018 roku wchodzi w życie ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, która pozwoli na zachowanie operacyjnej ciągłości działania po śmierci jednoosobowego przedsiębiorcy. Śmierć przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG nie będzie już skutkować wygaśnięciem zawartych kontraktów handlowych, a w konsekwencji prowadzić do utraty pracy przez osoby zatrudnione w danym przedsiębiorstwie. Nowe przepisy umożliwiają przedsiębiorcy wpisanemu do CEIDG powołać zarządcę sukcesyjnego przez wskazanie określonej osoby do pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego. Ustawa dopuszcza także, aby powołanie zarządcy sukcesyjnego dokonane zostało przez wskazanie prokurenta, który z chwilą śmierci przedsiębiorcy „stanie się zarządcą sukcesyjnym” (art. 9 ust. 1 pkt 2). Przy czym ustawodawca zastrzega, iż dla ważności powołania zarządcy sukcesyjnego konieczne jest wyrażenie zgody przez osobę wyznaczoną do pełnienia powyższej funkcji przy jednoczesnym zachowaniu formy pisemnej.

Kto może prowadzić działalność gospodarczą po śmierci przedsiębiorcy?

Zarządcą sukcesyjnym może zostać tylko osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych. Może ona ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności. Nie może ona jednak przenieść swoich kompetencji na inną osobę fizyczną. Zarządca będzie mógł prowadzić bieżące sprawy firmy po śmierci przedsiębiorcy, co do zasady, przez okres dwóch lata, licząc do dnia śmierci przedsiębiorcy. Jednakże w wyjątkowych przypadkach sąd może przedłużyć ten czas na okres nieprzekraczający pięciu lat (art. 60 ust. 1).

Funkcjonowanie firmy po śmierci przedsiębiorcy

Omawiana ustawa pozwala na zachowanie ciągłości rozliczeń podatkowych przedsiębiorcy przez wykorzystanie numeru NIP zmarłego w trakcie sprawowania zarządu sukcesyjnego. Ponadto możliwe będzie odliczenie straty poniesionej przez przedsiębiorcę, jak również kontynuacja rozpoczętej amortyzacji oraz korzystanie przez zarządcę sukcesyjnego z interpretacji podatkowych uzyskanych przez przedsiębiorcę. Ustawa wprowadza też zwolnienie z podatku od spadków z tytułu nabycia przedsiębiorstwa dla osób, które będą prowadziły firmę przez okres co najmniej dwóch lat, niezależnie od pokrewieństwa ze zmarłym przedsiębiorcą.

MPiT stawia na rodzinne firmy

Jak wskazuje Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii, ustawa ta stanowi odpowiedź na problem złożoności sukcesji po zmarłym przedsiębiorcy. Bowiem, jak wskazują statystyki, zagadnienie transferu pokoleniowego w polskim biznesie będzie dotyczyło coraz liczniejszej grupy przedsiębiorców. Osoby, które zakładały swoje firmy w pierwszych latach po transformacji ustrojowej, dziś osiągają wiek emerytalny. Zgodnie z danymi CEIDG obecnie przedsiębiorców, którzy ukończyli 65 rok życia jest ok. 212 tysięcy.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej – podpisana 25 lipca 2018 roku (Dz. U. 2018 poz. 1629).